استخدام (اصول)به ذکر لفظ عام و اراده بعض افراد عام از ضمیرِ رجوع کننده به آن استخدام می‌گویند. ۱ - توضیح اجمالیاستخدام آن است که از مرجع ضمیر، یک معنا و از خود [[ضمیر]، معنای دیگری اراده شود؛ به بیان دیگر، استخدام در جایی است که در کلام، عامی ذکر و به دنبال آن ضمیری به صورت متصل یا منفصل آورده شود که طبق قرائن خاص، این ضمیر به بعضی از افراد عام برگردد، نه به همه افراد عام؛ برای مثال، در [[آیه شریفه]: ﴿وَالْمُطَلَّقاتُ یَتَرَبَّصْنَ بِأَنْفُسِهِنَّ ثَلاثَةَ قُرُوء.. . وَبُعُولَتُهُنَّ أَحَقُّ بِرَدِّهِنَّ فِی ذلِکَ.. .﴾؛ «و زنان طلاق داده شده، باید مدت سه پاکی انتظار کشند،... و شوهرانشان اگر سر آشتی دارند، به باز آوردن آنان در این (مدت) سزاوار ترند...». ، از یک سو لفظ «المطلقات» عام است و شامل «رجعیات» و «باینات» می‌شود و از سوی دیگر، اجماع قائم شده بر این که ضمیر «هن» در «بعولتهن»، تنها به مطلقات رجعیه، بر می‌گردد نه به همه مطلقات، اعم از رجعیه و باین. در این مورد که آیا عود ضمیر به بعضی از افراد عام، موجب تخصیص عام قبلی می‌شود یا نه، میان علما اختلاف است. ۲ - پانویس
۳ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۱۵۸، برگرفته از مقاله «استخدام». رده‌های این صفحه : احوال لفظ | مباحث الفاظ
|